اسماء الحسنیاسماء الحسنی اصطلاحی است برای نام‌های خدا ، اقتباس شده از قرآن کریم . از آن رو نیکوترین نام‌ها برای او است که او نیکوترین معانی و صفات را دارد. ۱ - کاربرد اسماءالحسنیموضوع «الاسماء الحسنی» در علم تفسیر ، کلام و عرفان آمده است. ۲ - نام‌های مختص ذاتبرخی از نام‌ها به صفت ذات بازمی گردند؛ مانند «عالم» و برخی به صفت فعل؛ مانند «خالق» و برخی ذات او را تمجید و تقدیس می‌کنند؛ مانند «قدوس». ۳ - نام‌های نیک مختص غیر خداپارهای از نام‌های نیک، از کاستی و کژی حکایت می‌کنند و خداوند را نمی‌توان به آنها خواند؛ مانند «عارف» که هر چند نامی نیک است، فرع غفلت است. [۵]
علم الیقین، ج۱، ص۹۹.
۴ - تفاوت میان نام‌ها و صفاتمیان نام‌ها و صفات (صفات خدا) خداوند تفاوت است: نام‌های خداوند، واژگانی هستند با ساخت اسم فاعل ، صفت مشبهه یا صیغه مبالغه که به اعتبار بازگشت آنها به یکی از صفات، بر ذات خدا دلالت می‌کنند؛ مانند قادر ، قدیر و قهار . صفات خداوند با ساخت مصدری‌اند و بر یکی از صفات بدون ملاحظه ذات دلالت می‌کنند؛ مانند قدرت . [۶]
گوهر مراد، ص۱۷۰.
۵ - دیدگاه دانشمندان شیعهبه اعتقاد بیشتر دانشمندان شیعه نام‌های خدا توقیفی‌اند. «توقیفی» بدین معنا است که نمی‌توان بی اذن خداوند بر آنها افزود یا از آنها کاست. قرآن کریم از صد و بیست و هفت نام خدا یاد کرده است؛ اما روایات معصومین علیه‌السّلام نود و نه نام را آورده‌اند. ۶ - تعداد نام‌ها در جوشن کبیردر دعای جوشن کبیر هزار نام آمده است و شارحان دعا گفته‌اند که این نام‌ها، در حقیقت ، به همان نود و نه نام بازمی گردند. ۷ - نام‌های موجود در قرآنامهایی که در قرآن آمده‌اند، عبارتند از: الله، احد، اول، آخر، اعلی، اکرم، اعلم، ارحم الراحمین، احکم الحاکمین، احسن الخالقین، اهل التقوی، اهل المغفرة، اقرب، ابقی، باری، باطن، بدیع، بر، بصیر، تواب، جبار، جامع، حکیم، حلیم، حی، حق، حسیب، حفیظ، حفی، خبیر، خالق، خلاق، خیر، خیر الماکرین، خیر الرازقین، خیر الفاصلین، خیر الحاکمین، خیر الفاتحین، خیر الغافرین، خیر الوارثین، خیر الراحمین، خیر المنزلین، ذوالعرش، ذو الطول، ذوالانتقام، ذوالفضل العظیم، ذو الرحمة، ذو القوة، ذو الجلال والاکرام، ذو المعارج، رحمن، رحیم، رؤوف، رب، رفیع الدرجات، رزاق، رقیب، سمیع، سلام، سریع الحساب، سریع العقاب، شهید، شاکر، شکور، شدید العقاب، شدید المحال، صمد، ظاهر، علیم، عزیز، عفو، علی، عظیم، علام الغیوب، عالم الغیب و الشهادة، غنی، غفور، غالب، غافر الذنب، غفار، فالق الاصباح، فالق الحب والنوی، فاطر، فتاح، قوی، قدوس، قیوم، قاهر، قهار، قریب، قادر، قابل التوب، القائم علی کل نفس بما کسبت، کبیر، کریم، کافی، لطیف، ملک، مؤمن، مهیمن، متکبر، مصور، مجید، مجیب، مبین، مولی، محیط، مقیت، متعال، محیی، متین، مقتدر، مستعان، مبدی، مالک الملک، نصیر، نور، وهاب، واحد، ولی، واسع، وکیل، ودود و هادی. [۹]
علامه طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۳۷۳.
۸ - پانویس
۹ - منبعفرهنگ شیعه، ج۱، ص۷۶، برگرفته از مقاله«اسماء الحسنی». |